Genealogie van HASSELStap 2: Verzamel kennis en kies een doel.
2.1 Introductie
2.2 Onderzoeksdoel
2.3 Definities
2.4 Zoeken op internet met Google
2.5 Generatienamen
2.6 Privacy
2.7 Bronnen
2.8 Bronvermelding
2.9 Opbergen van materialen
2.10 Kalenders
2.11 Symbolen
2.12 Achternamen
2.13 Interessante websites
2.1 Introductie
Als je niet weet waar je naar toe wilt zul je nooit verdwalen.
Maar je zult ook je doel niet bereiken.
Als beginnend genealoog moet je alles verzamelen wat je tegen
komt. Het is immers allemaal interessant of kan het later worden.
Maar al snel zul je merken dat al die informatie veel te veel
wordt, je verliest het overzicht en verdwaalt binnen je eigen
gegevens.
Kies daarom na enige tijd een duidelijk afgebakend onderzoeksdoel
en/of onderzoeksgebied en werk dat consequent uit. Dat voorkomt
dat je jarenlang tijd steekt in van alles en nog wat en nooit een
afgerond geheel kunt presenteren.
Als je precies weet wat je wilt, kun je jouw tijd efficiënt
gebruiken en ervaar je de voldoening van het doel dat steeds
dichterbij komt. Vind je jouw onderzoek later te beperkt, dan kun
je het onderzoeksdoel altijd nog aanpassen en het onderzoek
uitbreiden.
Je zult, zeker in het begin, termen tegen komen die je nog niet
kent. In deze fase zul je toch wat algemene kennis moeten
verzamelen en eigen maken.
Tijdens jouw onderzoek zul je ook nog te maken krijgen met
privacy-aspecten.
Als je wat verder komt in je onderzoek zul je tegenstrijdige
gegevens vinden: wat is nu juist. Dan zal het belang blijken van
het goed vastgelegd hebben van de bronnen: waar heb ik mijn
gegevens vandaan gehaald.
Ook moeten we eens gaan nadenken over de manier waarop we alles
gaan vastleggen en opbergen. Voor de genealogische gegevens doen
we dat in stap 3, maar ook losse documenten moet je opbergen.
Je zult te maken krijgen met verschillende kalenders, en je zult
symbolen tegen komen.
We zullen dus over al deze onderwerpen wat meer te weten moeten
komen.
2.2 Onderzoeksdoel. Wat is het doel van je onderzoek?
Vraag jezelf af waarom je aan stamboomonderzoek bent begonnen.Is het voor die komende gebeurtenis (reünie, bruiloft, geboorte, jubileum), dan wil alleen zo snel mogelijk een aantal gegevens verzamelen om die op die bijzondere gelegenheid te presenteren.
Wil je alleen een aantal generaties ouders en andere familieleden vastleggen, en je dan al dan niet beperken tot het verzamelen van de basis-gegevens over personen en hun onderlinge relaties, of wil je verder naar het verleden.
Of wil je weten waar jouw naam vandaan komt, of jouw beroep al eerder voorkwam in de familie, of jouw voorouders altijd in deze streek hebben gewoond.
Het leukste is om jouw wens te combineren met familieonderzoek (dagelijks leven, bijzondere gebeurtenissen, uitgeoefende beroepen, de woonplaatsen, etc.). Je krijgt dan ook te maken met geschiedenis, en dan kun je heel veel leuke dingen tegen komen.
Voor wie wil je het genealogisch onderzoek doen?
- Wil je het alleen uitvoeren of samen met anderen?
- Welk resultaat wil je bereiken (wetenschappelijk of populair,
beperkt of uitgebreid)?
- Wat gebeurt er met de resultaten en wanneer (publicatie in
boek of op internet)?
Welke materialen wil je daarvoor gebruiken?
- Foto's, documenten, archiefstukken (fotokopieën)
- Levensverhalen, interviews, documentaires
- Geschiedenis, folklore, heemkunde, biologie (medisch)
Welke uitvoer kies je?
- Familiegeschiedenis, skeletgenealogie (relatieschema, per
generatie of per tak), feestbundel
- Boek, CD, eigen website, uploaden naar genealogische
verzamelsite
- Schema's (geneagrammen, ondersteunende illustraties)
Veel vragen dus. In dit stappenplan zullen we je helpen, maar de
keuzes moet je zelf maken.
Je zult al snel veel gegevens en veel personen vinden. Dat is niet
zo vreemd. Als we naar de Kwartierstaat kijken zien we dat elke
generatie terug in aantal verdubbelt, dus 2 ouders, 4 grootouders
etc. Als we zo door terug gaan tot b.v. 1500 hebben we ongeveer 20
generaties gehad. Dan spreken we over ca. 500.000 voorouders. En
nog een generatie verder worden dat er een miljoen. En dan hebben
we de broers en zusters van deze personen nog niet eens mee
geteld.
Natuurlijk komen er veel personen meerdere keren voor, maar je
zult jezelf, zeker in het begin, al beperkingen op moet en
leggen.
Is jouw doel nog niet zo duidelijk, of ben je algemeen
geïnteresseerd, kies dan om te starten met de Stamreeks, dus jouw
vader, diens vader etc. Je onderzoekt dan steeds dezelfde
achternamen en je gaat toch snel terug in de tijd. Als je vast
loopt kun je jouw aandacht gaan richten op b.v. de Stamreeks van
je moeder of partner. Of op de Kwartierstaat (alle voorouders), of
alleen de Matrilineaire reeks (dus steeds de moeder etc.).
Wil je weten wie er van de nu levende mensen familie van je is,
dan kun je vanuit jouw stamvader (dat is de oudste in de
stamreeks) verder gaan met de Genealogie (nageslacht met allemaal
dezelfde naam) of de Parenteel (alle nageslacht).
2.3 Definities
In de genealogie kennen we een aantal manieren om het
onderzoeksresultaat weer te geven, o.a. Stamreeks, Kwartierstaat
en Parenteel.
DE STAMREEKS
Een stamreeks (mannelijke afstammingslijn) is een overzicht van
jouw wettige voorouders in de mannelijke lijn, opgesteld per
generatie. Dus jezelf, jouw vader, grootvader, overgrootvader etc.
De oudste voorvader krijgt in deze stamreeks het nummer I, diens
zoon het nummer II, de kleinzoon het nummer III enzovoort. Een
stamreeks wordt soms ook wel in omgekeerde volgorde gepubliceerd.
Let
er op dat je deze nummering niet gebruikt in jouw vastlegging van
gegevens, want anders heb je een probleem als je een oudere
stamvader vindt.
Het onderzoeken van de stamreeks heeft als voordeel dat je
dezelfde naam blijft onderzoeken, en veelal niet veel van
onderzoeksplaats hoeft te wisselen (tenminste als jouw voorouders
niet te vaak verhuisden).
Het zoeken naar de Stamreeks is een ideale methode om te beginnen
met genealogisch onderzoek.
DE MATRILINEAIRE REEKS
Een Matrilineaire reeks is de tegenhanger van de Stamreeks, maar
dan steeds de vrouwelijke lijn, dus jezelf, jouw moeder,
grootmoeder etc.
Het leuke van een Matrilineaire reeks is dat we steeds een andere
naam moeten onderzoeken. In sommige streken was het aantal
veranderingen van woonplaats bij de vrouwen groter dan bij de man
(de vrouw trouwt elders in bij de zoon op b.v. een boerderij), dus
ook wat betreft woonplaatsen is dit onderzoek gevarieerder.
DE KWARTIERSTAAT
Een kwartierstaat is een in generaties gerangschikte opgave van de
wettige voorouders van een bepaald persoon.
De persoon van wie de kwartierstaat uit gaat, in de regel jij
zelf, jouw kind of kleinkind, noemen we de kwartierdrager of Proband.
Deze kwartierdrager krijgt in het overzicht het nummer 1. Deze
nummer 1 heeft twee ouders, die we respectievelijk 2 (de vader) en
3 (de moeder) noemen. De vader van de vader krijgt het nummer 4 en
diens echtgenote nummer 5. De vader van de moeder krijgt het
nummer 6, diens echtgenote nummer 7. De vierde generatie begint in
dezelfde volgorde met het nummer 8 etc.
Op deze wijze krijgt elke mannelijke voorouder een even en elke
vrouwelijke voorouder een oneven nummer. Daarbij vinden we de
vader van een persoon door het nummer van die persoon te
vermenigvuldigen met 2. De moeder krijgt het dubbele nummer + 1.
Wanneer je wilt weten van wie je allemaal afstamt is de
kwartierstaat de meest voor de hand liggende wijze van onderzoek.
Daarom is een Kwartierstaat vaak, na de Stamreeks, het tweede
onderzoeksdoel.
Let er wel op dat in elke generatie verder terug het aantal
onderzochte personen verdubbelt. Na 16 generaties zit je in de
tijd ergens rond het jaar 1600 en heb je al 64.000 voorouders in
jouw bestand. Uiteraard alleen als je ze terug kunt vinden. Als
dat niet mogelijk is (bijvoorbeeld door een onwettige geboorte
waarvan de vader niet is geregistreerd) is er sprake van Kwartierverlies..
Bovendien kan eenzelfde persoon meerdere keren in een
kwartierstaat voor komen, zeker in kleinere gemeenschappen. Dit
noemen we Kwartierherhaling. Kwartierherhaling is
onvermijdelijk: per generatie verdubbelt het aantal voorouders.
Gaan we dertig generaties terug, dan heb je al meer dan een
miljard voorouders. Zo veel mensen leefden er een paar eeuwen
geleden nog niet op aarde.
DE GENEALOGIE
Een genealogie is een in generaties gerangschikte opgave van
personen (ook wel Agnaten genoemd), die in mannelijke lijn
afstammen van een bepaalde mannelijke persoon, meestal jouw oudste
stamvader (Proband genoemd).
Van deze voorouder vermeldt je de gegevens van zijn kinderen, maar
alleen van zijn zonen weer de kinderen (dus de kleinkinderen van
de oorspronkelijke voorouder), van die kleinkinderen alleen bij de
zonen weer de kinderen daarvan. Etc.
Je kunt er voor kiezen om ook de partners en schoonouders te
vermelden.
Om een Genealogie te kunnen samenstellen moeten we dus eerst de
Stamreeks samenstellen, en vanuit de oudst gevonden stamvader weer
terugwerken naar het heden.
Het voordeel van een Genealogie is dat we steeds dezelfde naam
blijven onderzoeken. Dit zou het derde onderzoeksgebied kunnen
zijn.
DE MARENTEEL
Een marenteel is de tegenhanger van de Genealogie, maar dan in de
vrouwelijke lijn. Van de vrouwelijke voorouder worden alle
kinderen vermeld, maar er wordt nu weer verder gegaan met alleen
de dochters.
De Marenteel is dus niet de tegenhanger van de Parenteel (zie
hierna) maar van de Genealogie.
Het leuke van een marenteel is dat we steeds een andere naam
moeten onderzoeken. Vaak is ook de variatie in woonplaatsen
groter.
DE PARENTEEL
Een parenteel is een in generaties gerangschikte opgave van alle
afstammelingen van een bepaald ouderpaar, zowel in mannelijke als
in vrouwelijke lijn.
Van dat ouderpaar dienen dus de gegevens van alle kinderen, alle
kleinkinderen, alle achterkleinkinderen, enzovoort in het
gegevensbestand opgenomen te worden.
Ook hierin moeten we dus eerst van het heden naar het verleden
werken en van daaruit weer terug naar het heden.
Dit zou het vierde onderzoeksgebied kunnen zijn, of het derde in
plaats van de Genealogie.
OPMERKING:
Hoewel we eerder hebben gezegd ons te beperken tot ons
onderzoeksdoel toch een aanvulling: Noteer bij jouw zoektocht
altijd ook de naam en gegevens van alle kinderen en eventueel de
broers en zussen van een persoon uit de stamreeks of de
kwartierstaat. Dat kan later van pas komen als het onduidelijk is
wie tot welk gezin behoort. Ook kan dat handig zijn om de in de
akte van doop, huwelijk of overlijden genoemde getuigen te kunnen
plaatsen. Bovendien kun je later besluiten om het onderzoeksgebied
uit te breiden.
2.4 Zoeken met Google op internet.
Op internet is tegenwoordig heel veel genealogische informatie te vinden, b.v. via de weblinks op deze website. Maar wil je specifieke informatie, dan moet je gaan zoeken via een zoekmachine. Google is de meest gebruikte zoekmachine, zo populair dat zoeken ook Googelen genoemd wordt.
Wil je iets zoeken? Soms weet je wel waar je naar op zoek bent,
maar niet helemaal hoe je moet zoeken.
Daarom enkele zoektips:
- Google negeert lidwoorden, getallen, leestekens. daar hoef je
dus niet op te letten.
- Zoek altijd met minimaal twee woorden, b.v. genealogie
pietersen. Of met de achternaam én de naam van
de partner. Weet u geen partner, kies dan de achternaam en
het woord stamboom of genealogie, eventueel met
plaats- of streekaanduiding..
- Stel de vraag in gewone taal, b.v. converteer een bundel
in are.
- Zoeken op een reeks woorden (b.v. een complete naam
of een zinsdeel): Plaats deze woorden of zin dan tussen
aanhalingstekens, bijvoorbeeld "Jan de Wit“. Op deze
manier krijg je eerst alleen de zoekresultaten te zien waarbij
"Jan de Wit“ precies in die volgorde voorkomt. Zo kun je ook met
lidwoorden en getallen zoeken.
- zoektermen uitsluiten. Krijg je te veel resultaten,
en wil je een deel er van uit sluiten, gebruik dan het min-teken
voor de uit te sluiten naam. B.v. Hassel -Hasselt
- Zoeken in een bepaalde website: Voeg site:
toe aan de website (let op zonder spatie er tussen). B.v. site:genealogie.dse.nl
Aldfaer geeft zoekresultaten voor de term Aldfaer alleen in
de genoemde website. Deze manier van zoeken is erg handig bij
websites zonder zoekfunctie.
- Zoeken in een bepaald land: zet de landcode in uw
zoekvenster, b.v. Neckermann be
- Zoeken in een bepaalde periode: Plaats .. tussen de
getallen: b.v. Hassel 1900..1920
- Zoeken op social media: Gebruik een @ in de zoeknaam,
b.v. @twitter scheepvaart
- Zoekopdrachten combineren: Plaats OR tussen
twee zoekopdrachten: b.v. daf OR nedcar
- Zoeken naar gerelateerde sites: related:genealogieonline.nl
- Specifieker zoeken doordat de gezochte woorden dicht
bij elkaar moeten staan met AROUND (x). B.v. "Klaassen"
AROUND (4) "Petersen" betekent dat Petersen binnen een
straal van 4 woorden van Klaassen moet staan.
- Google negeert standaard losse cijfers, letters en
veelvoorkomende woorden zoals waar, de, het, en hoe. Is het van
belang voor je zoekterm dat Google het cijfer of zo’n woord expliciet
mee neemt in de zoekresultaten? Plaats dan je
zoekwoordencombinatie tussen aanhalingstekens of zet er een
plus-teken voor. B.v. +van hassel.
- Zoekresultaten met synoniemen kun je vinden met een
~. B.v. ~computer geeft ook resultaten voor laptop en
tablet.
- Onderaan de zoekresultaten vind je tevens suggesties.
Dit zijn populaire zoekopdrachten gerelateerd aan het woord of zin
waar je op dat moment mee zoekt. Wellicht staat hier iets tussen
dat jou dichterbij het antwoord brengt.
- Vergeet tijdens het zoeken ook niet om gebruik te maken van
de standaard opties die ingebouwd zijn in Google. Gebruik het menu
onder de zoekbalk om te zoeken op bijvoorbeeld Afbeeldingen, Maps,
Shopping, Video's, Nieuws, Boeken, Vluchten, of Financieel.
Daarnaast is het ook mogelijk om de zoekresultaten snel te
filteren via Tools op land, taal, periode of woord voor woord.
- Vind je onvoldoende resultaten, probeer dan ook eens een andere
zoekmachine b.v. Bing, DuckDuckGo, Yahoo!
- Ook kun je inspiratie op doen via een portal/startpagina,
b.v. genealogie.startpagina.nl of genealogie.goedbegin.nl of
stamboomsurfpagina.
2.5 Naamgeving opeenvolgende geslachten
We hebben hierboven in algemene zin gesproken over onze
voorouders. Maar er zijn ook meer specifieke namen te geven:
Als we uit gaan van onze eigen generatie kennen we Vader en Zoon
resp Moeder en dochter of Ouder en Kind. Hieronder noemen nu
alleen de mannelijke kant.
Bij de volgende generatie (2) komt er Groot resp. Klein voor, dus
Grootvader en Kleinzoon.
Bij generatie 3 komt er Over resp Achter voor, dus Overgrootvader
en Achterkleinzoon.
Bij generatie 4 komt er Bet voor, dus Betovergrootvader en
Betachterkleinzoon.
Bij generatie 5 t/m 8 komt er Oud voor de namen van generatie 1
t/m 4, dus Oudvader, Oudgrootvader, etc.
Bij generatie 9 t/m 16 komt er Stam voor de generaties 1 t/m 8,
dus Stamvader, Stamgrootvader, Stamovergrootvader etc
Bij generatie 17 t/m 32 komt er Edel voor de generaties 1 t/m 16,
dus Edelvader etc.
Bij generatie 33 t/m 64 komt er Voor voor de generaties 1 t/m 32,
Voorvader etc.
De 64e generatie is dan dus Vooredelstamoudbetovergrootvader. Daar
moet je toch even voor oefenen.
2.6 Privacy
Privacy heeft voor de genealoog twee aspecten:
- Respecteren van de privacy van onderzochte personen, met name
als ze nog in leven zijn. Je kunt dus niet zomaar alles
publiceren, en zelfs de registratie van gegevens is aan
beperkingen onderhevig. Persoonsgegevens van levende personen mag
je vrij gebruiken voor jouw genealogisch onderzoek, maar je mag ze
niet zo maar publiceren. Zolang je dit alleen aan je naaste
familie laat zien, blijf je buiten de reikwijdte van de
privacyregels. In algemene zin gelden de privacyregels als je
persoonsgegevens van levende personen wilt delen buiten jouw
directe familiekring. Dat geld ook voor gegevens die
algemeen bekend zijn gemaakt (bv. familieberichten in de krant).
Wees dus extra voorzichtig met publicatie op internet, in boeken,
nieuwsbrieven etc. Ook bij het afgeven van een Gedcom bestand is
aandacht vereist. Meer hierover zie hoofdstuk 10.8 in stap 10.
- Beperkte beschikbaarheid van gegevens. Vanwege wettelijke
privacy-regelingen is niet alle informatie beschikbaar.
Bovendien gelden voor overleden personen weer andere regels dan
voor levende personen.
Globaal kun je stellen dat voor iedereen geldt: geboortegegevens
zijn pas openbaar na 100 jaar, huwelijksgegevens na 75 jaar en
overlijdensgegevens pas na 50 jaar. In stap 3 zullen we zien welke
consequenties dat voor ons kan hebben.
Met betrekking tot levende personen ben je gebonden aan de
Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG, ook wel GDPR). Kort
gezegd mag je gegevens van levende personen niet publiceren zonder
hun toestemming.
2.7 Bronnen
Bij het onderzoek van het verleden spelen bronnen een
belangrijke rol. Onder bronnen verstaan we alle plaatsen (b.v.
boeken, registers, maar ook gesprekken of films) waarvandaan we
informatie betrekken. Deze bronnen kun je op verschillende
manieren indelen.
A Primaire en secundaire bronnen (algemeen)
Primaire bronnen zijn gemaakt door mensen die direct bij een
kwestie betrokken zijn geweest (bijvoorbeeld ooggetuigen), dus ook
in dezelfde tijd. Secundaire bronnen zijn gemaakt door mensen die
niet direct bij de kwestie betrokken zijn geweest. Deze bronnen
zijn vaak in een andere tijd gemaakt.
B Primaire en secundaire bronnen (genealogie)
In de genealogie wordt vaak een andere indeling gemaakt: De
belangrijkste bronnen, zijnde het bevolkingsregister, de
burgerlijke stand (BS) en doop- , trouw- en begraafregisters
(DTB's) worden Primaire bronnen genoemd. Deze omvatten
aktes/registers van geboorte, dopen, huwelijk, echtscheiding,
overlijden en begraven. Met behulp van de primaire bronnen kan men
dus een stamboom maken, die bestaat uit zakelijke gegevens.
Wil men dit geheel interessanter maken, dan kan men gaan zoeken
naar feiten en verhalen rondom de gevonden personen. Hiervoor
worden de zogenaamde secundaire bronnen geraadpleegd. Deze bronnen
zijn bijna onuitputtelijk.
Elk archiefstuk bevat wel iets over een persoon. Voorbeelden zijn
archieven van de gemeentelijke overheid (schoolgeldregisters,
militieregisters, lijsten van afgegeven paspoorten, enz.),
rechtbanken/schepengerichten (processen en vonnissen),
notarissen/schepenprotocollen (testamenten, eigendomsoverdrachten,
verpandingen, Memories van Successie en notaris-protocollen),
kerkgenootschappen (met hun stichtingen, jaargetijden, opbrengsten
van tienden), ledenlijsten van verenigingen en broederschappen,
particulieren/verenigingen/instellingen, fotocollecties, (oude)
kranten, landkaarten en plattegronden.
C Geschreven en ongeschreven bronnen
Geschreven bronnen zijn b.v. kranten, brieven, dagboeken.
Ongeschreven bronnen kun je onderverdelen in gesproken bronnen
(bijvoorbeeld interviews), gebouwen, voorwerpen enz., beeldbronnen
(bijvoorbeeld tekeningen, schilderijen, foto's), bewegende
beeldbronnen (film, video).
2.8 Bronvermelding
Het is van groot belang om bij het vastleggen van de informatie
de herkomst van die informatie vast te leggen: Bronvermelding.
Ten eerste voor de eigen terugvindbaarheid. Je zult zeker
tegenstrijdige gegevens vinden, en dan moet je weten wat de
herkomst van de informatie is om de juiste informatie te kennen.
Je moet de herkomst van informatie dus vastleggen in jouw
computerprogramma (zie stap 3).
Om dubbel werk te voorkomen moet je ook de gezochte bronnen
vastleggen, onafhankelijk of je ze wel of niet gebruiken kon.
Noteer dus ook dat je gezocht hebt en niets hebt gevonden: dat
voorkomt dat je later weer gaat zoeken.
Ten tweede als een soort eerbetoon aan de eerdere onderzoeker. Dat
is met name van belang als je gaat publiceren (zie stap 10). Let
daarbij ook op de eventuele rechten van de oorspronkelijk bron,
b.v. bij het gebruiken van fotomateriaal.
Ten derde verhoogt bronvermelding de betrouwbaarheid van de
gegevens voor anderen. Die kunnen het controleren en daar dan op
voort bouwen.
2.9 Opbergen
Iedere beginnende stamboomonderzoeker loopt aan tegen het
probleem om een goede en overzichtelijke ordening van zijn
gegevens te krijgen. Je krijgt al snel veel gegevens.
Om het overzicht te bewaren moet je die gaan vastleggen in een
daarop toegespitst genealogisch computerprogramma. Zie daarvoor
Stap 3. Hetzelfde geld voor de digitale materialen als scans,
foto's.
Maar je krijgt ook een hele verzameling niet digitale documenten,
foto's, kopieën, voorwerpen etc. Om daar het overzicht over te
behouden moet je ze gaan coderen en opbergen.
Bewaar die stukken volgens een voor jou hanteerbaar systeem in
mappen, bakken, dozen of andere opbergplaatsen, zodat je
gemakkelijk en snel de gewenste informatie kunt terugvinden.
Iedereen hanteert daarvoor zijn eigen systeem. Het helpt enorm als
je daarover kunt praten met mede-genealogen, die in een eerdere
fase tegen dezelfde problemen zijn aangelopen en daar intussen een
oplossing voor hebben gevonden. Praat daarover met meerdere mensen
en kies dan de methode die het beste bij je eigen behoeften en
wensen aansluit.
Maar om toch een voorzet te geven hier enkele mogelijkheden:
- Per persoon op achternaam op alfabetische volgorde,
- Per persoon met de geboortedatum (in internationale notatie, dus
2011-12-31) op chronologische volgorde,
- Volgens het persoonsnummer uit jouw computerprogramma.
- Per tak, b.v. op basis van de (over)grootouders.
- Per plaats, dit heeft als voordeel dat je een archiefbezoek
gemakkelijker kunt voorbereiden,
- Per documentsoort, zodat je direct ziet welke aktes je hebt.
- etc.
Het bovenstaande geldt natuurlijk ook voor digitale documenten
(b.v. foto's, scans, tekstdocumenten). Zo kun je b.v. eigen foto's
en documenten scannen om ze later in een publicatie te verwerken.
Tot slot, vooruitlopend op stap 8: U bent niet de enige die met
genealogie wil starten, of als beginner al bezig is, en tegen dit
soort vragen aan loopt. Zoek aansluiting bij anderen die
ondersteuning bieden en een klankbordfunctie vervullen. B.v. de
NGV, de Nederlandse Genealogische Vereniging, met zo'n 25
afdelingen die regionaal werken.
Ook diverse Heemkundekringen hebben een Genealogische werkgroep.
Als de vragen meer liggen op het terrein van computergebruik of de
genealogische computerprogramma's, kunt u terecht bij de HCC!
(Hobby Computer Club), met een eigen (landelijke) genealogische
interessegroep en regionale afdelingen.
2.10 Kalender
In uw onderzoek kunt u te maken krijgen met verschillende
kalenders/tijdrekeningen.
In de oude Romeinse kalender (maar daar ben je voorlopig nog niet)
begon het jaar op 1 Martius. Dit is nog steeds merkbaar aan de
namen van de maanden september ('septem' = zeven), oktober ('octo'
= acht), november ('novem' = negen) en december ('decem' = tien).
Bij de Juliaanse kalender (ingevoerd door Julius Caesar 45 BC)
werden de maanden van de oude kalender behouden, maar hun duur
werd aangepast en bovendien begon het jaar voortaan op 1 januari.
Ter ere van de invoering van deze kalender werd de maand Quintilis
(5e) veranderd in Julius. Later werd ook de naam van de maand
Sextilis (6e) gewijzigd in Augustus.
De hedendaagse Gregoriaanse kalender, een aanpassing van de
daarvoor gebruikte Juliaanse kalender, werd vanaf 1582 ingevoerd
door Paus Gregorius.
In de katholieke landen Spanje en Portugal werd die direct
ingevoerd. Andere katholieke landen volgden binnen enkele jaren.
In veel protestantse gebieden werd de nieuwe kalender pas rond
1700 aanvaard. In Nederland aanvaardden Holland, Zeeland en de
zuidelijke gewesten vrijwel onmiddellijk de nieuwe kalender maar
de overige gewesten deden dit pas in 1700 of in 1701.
Sommige Oosters-orthodoxe Kerken gebruiken ook nu nog de oude
Juliaanse kalender voor de bepaling van feestdagen. Meer
informatie hierover klik HIER
Tijdens de Franse republiek werd veel overhoop gehaald (we hebben
er o.a. onze Burgerlijke Stand, het notariaat, het kadaster, de
dienstplicht en de gestandaardiseerde meter en kilogram aan te
danken) en werd er ook een nieuwe kalender ingevoerd. Deze Franse
republikeinse kalender werd de tijd niet langer vanaf de geboorte
van Christus gerekend, maar vanaf 22 september 1792, de geboorte
van de Eerste Franse Republiek.
De kalender, ook aangeduid met de termen Franse revolutionaire
kalender en Jakobijnse kalender, werd ook in de Nederlanden
ingevoerd: in de Burgerlijke Stand vanaf 17 juni 1796, en algemeen
verplicht vanaf 3 april 1798.
Een jaar werd verdeeld in 12 maanden van elk 3 decaden van elk 10
dagen, met per jaar 5 of 6 extra dagen. Meer informatie hierover
klik HIER
Per 1 januari 1806 ging men opnieuw over op de Gregoriaanse
kalender.
2.11 Symbolen
In genealogische overzichten worden vaak de volgende afkortingen
gebruikt:
* Geboren
~ Gedoopt
+ Overleden
[] Begraven
oo Ondertrouw
X Getrouwd
)( Gescheiden
G Godsdienst
B Beroep
K Kinderen
2.12 Achternamen
Vroeger waren in de kleinere gemeenschappen achternamen niet nodig. Personen met dezelfde voornaam kregen een toevoeging, b.v. Jan (de zoon) van Piet. Of Jan de smid.Die namen werden later achternamen. Ook gaven families in de beter kringen, al in de Romeinse tijd en later in de Middeleeuwen, hun zonen een achternaam om de erfopvolging duidelijk te maken. De adel naar het eigendom (van Wassenaar), later de burgerij naar de vader (Dirck Volckertsz).
In de Franse tijd werden achternamen zelfs verplicht. Wie er geen had moest er een kiezen.
In veel gevallen is de herkomst van een achternaam terug te voeren tot:
- Herkomstnaam: de naam komt van de plaats (stad, plaats, gebied, streek) waar eerste naamdrager vandaan kwam. Van Loenen, van Vianen, van Aken, van Gool (Goirle). Met als variant de uitgang -er of -aar (Huizer), of in Noord Brabant -mans (Oerlemans).
- Verwantschapsnamen: de naam is gebaseerd op een familielid (vaak naam van de vader - ook wel een een patroniem genaamd). B.v. Jansen, Klaassen, Karssen (de zoon van Kars).
- Beroepsnamen: de naam is gebaseerd op het (uiteraard oude) beroep van de eerste naamdrager. B.v. Bakker, Brouwers, Veerman, Visser, de Smid, Meijer (rentmeester).
- Eigenschapsnamen: vaak gebaseerd op een eigenschap of kenmerk van de eerste naamdrager. B.v. de Jonge, de Korte, de Blauwe.
Ook waren er regionale verschillen. In Friesland stond de uitgang -a voor zoon van (Halbertsma), afkomstig van (Holwerda, Zijlstra, naar zijl=sluis). In de de Achterhoek had ing de betekenis zoon van en ink daarnaast ook de betekenis afkomstig van.
Van Belgische herkomst is de ck, die in Nederland kk werd: Backer/Bakker. Enerzijds doordat achternamen in België er al eerder waren (vanaf de 13e eeuw), anderzijds omdat men de nieuwe Nederlandse spellingsregels van 1804 niet volgde.
In Overijssel en de Achterhoek kennen we nog Ten of Ter als verkorting van van de: Ter Haar (zandige hoogte), Ten Brink.
In 1811 moesten Nederlanders hun achternaam laten registreren, of er een kiezen. Dat mocht niet de plaatsnaam zijn (dan zou er te weinig onderscheid zijn). De (groot)vader koos de naam, die dan ook gold voor (klein)kinderen.
Veel mensen deden dat eerst niet (of onder protest met Naaktgeboren, Zondervan), maar in 1825 had iedereen toch een eigen achternaam.
Sinds 1998 is de achternaam van een kind bij een gehuwde moeder de naam van de vader, met mogelijkheid tot keuze voor de naam van de moeder. Bij de naamskeuze geldt dat elk volgend kind dezelfde naam krijgt als het eerste kind.
Bij een ongehuwde moeder: naam moeder. Als kind later wordt erkend kan door beide ouders de naam van de erkenner worden gekozen.
Voor de bevolkingsadministratie geldt de eigen achternaam van man/vrouw, maar in het dagelijks gebruik is het toegestaan de achternaam van de partner (mede) te voeren: uitsluitend eigen naam, uitsluitend naam partner, naam partner gevolgd door eigennaam, eigen naam gevolgd door die van partner. Dat geld voor vrouwen én mannen.
Buitenlanders volgen het naamrecht van hun eigen land (b.v. Spaans: eerste naam vader én eerste naam moeder).
Wijziging van achternaam kan alleen om bepaalde redenen via een verzoek aan de koning(in).
Het geven van voornamen is sinds 1970 vrij, mits het geen geslachtsnaam of een ongepaste naam is.
Bron: R. Reinsma: "Aangenaam, mag ik mij voorstellen". W.D. Zondag: "Bevolkingsregister".
2.13 Interessante websites
| Omroep Max Cursus stamboomonderzoek https://www.maxvandaag.nl/cursussen/stamboomonderzoek/ |
Televisiecursus stamboomonderzoek. |
| GeneaKnowHow FAQ https://www.geneaknowhow.net/faq/benelux.htm |
Thematisch ingerichte site met vragen en
achtergrondinformatie over onderwerpen in de nieuwsgroep https://groups.google.com/forum/#!forum/soc.genealogy.benelux
Niet actueel, maar vol algemene informatie. |
| Wazamar https://www.wazamar.org/. |
Uitgebreid genealogisch vademecum. Ook kaarten en verhalen. |
| Cyndi's List www.cyndislist.com |
Engelstalige website met één van de grootste verzamelingen genealogisch links op het internet (bijna 340.000). Ook ca 11.500 links naar persoonlijke websites. |
| Dumont Woordenboek http://www.dumont-andre.nl/woordenboek/alfa.html |
Zeer uitgebreid Genealogisch woordenboek met ca. 23.000 trefwoorden. |
| www.stamboomgids.nl | Internetgids met gecategoriseerde genealogische websites, voorzien van schermafdruk, beschrijving en recensies. |
| CBG Familienamen, ook wel bekend als Nederlandse
Familienamenbank van het Meertens Instituut. https://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/ |
Bevat meer dan 320.000 familienamen, met informatie zoals
een een naamsverklaring, oude naamsvermeldingen, naamkundige
en genealogische literatuurverwijzingen, relevante
internetsites en pdf-bijlagen. De namen zijn in
variantenclusters door hyperlinks met elkaar verbonden.
Tevens kan men doorlinken naar webpagina's over specifieke
naamtypen en naamscomponenten. Ook wordt het aantal naamdragers genoemd volgens de Gemeentelijke Basis Administratie 2007 en de volkstelling van 1947. |
| WorldCat Worldcat |
's Werelds grootste netwerk van bibliotheekinhoud en -diensten met 2,4 miljard gecatalogiseerde objecten. Netwerk van meer dan 72.000 bibliotheken omvat naast bedrijven en instituten ook Openbare Bibliotheken in Nederland. U ziet waar in de buurt het gezochte boek/DVD etc aanwezig is. U kunt boekenlijstjes samenstellen en ook uw favoriete bibliotheken aangeven boeken instellen zodat die steeds als eerste verschijnen. |
| Maten en gewichten https://www.allesopeenrij.nl/kennis/wetenschap/oude-maten-en-gewichten/ |
Hier kun je oude maten en gewichten terug vinden. Als je specifieker wilt zoeken naar b.v. de regionale afmeting van een el of mijl klik dan HIER |
NAAR BOVEN
NAAR STARTPAGINA STAPPENPLAN
NAAR STAP 1
NAAR STAP 3