Genealogie van HASSEL

Stap 5: Burgerlijke Stand

5.1    Introductie
5.2    Huwelijkse Bijlagen
5.3    Online zoeken
5.4    Archiefbezoek
5.5    Interessante websites

5.1    Introductie

Na het concilie van Trente (zie stap 6) was reeds vastgelegd dat huwelijken verplicht werden geregistreerd. Later werden ook doopsel en eventueel begrafenissen geadministreerd. Dit gebeurde door de kerk en de wijze waarop dit gebeurde verschilde van plaats tot plaats.
Na de Franse Revolutie, maar nog voor het regime van Napoleon in 1799 begon, werd bij de Franse wet van 1792 de burgerlijke stand vastgelegd. Na de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door Frankrijk werd in 1796 ook in de Belgische departementen de burgerlijke stand ingevoerd.
In Nederland werd de burgerlijke stand pas in 1811 ingevoerd. In Zeeuws-Vlaanderen, dat al in 1795 door de Fransen geannexeerd werd, werd de burgerlijke stand al in juli 1796 ingevoerd. De feitelijke invoering verschilt van plaats tot plaats. Zo werden de eerste huwelijksaktes in Amsterdam opgemaakt op 3 maart 1811. De overlijdens- en geboorteaktes beginnen daar op 23 juli van datzelfde jaar. In Friesland zijn er ook gemeenten waarvan de registers pas in 1812 beginnen. In de vrije gebieden Gemert en Ravenstein werd eind 18e eeuw ook al met de Burgerlijke Stand geëxperimenteerd.
Met behulp van de Burgerlijke Stand kon Napoleon o.a. de dienstplicht ten behoeve van zijn leger beter afdwingen en een efficiëntere belastingheffing invoeren. Onder meer hierom werden zijn hervormingen door de overheden ook na zijn bewind gehandhaafd in de eertijds door hem bezette gebieden.
Bij de invoering van de Burgerlijke Stand werd iedere burger, die nog geen vaste achternaam had, verplicht er een te kiezen.
Toch bleven er in Noord-Nederland nog geruime tijd mensen over die geen achternaam voerden. Op 17 mei 1813 werd een nieuw decreet uitgevaardigd waarin bepaald werd dat men toch echt voor 1 januari 1814 een achternaam moest kiezen. Maar ook dat werd niet overal opgevolgd. Veel later, toen het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden alweer enige tijd een feit was, vaardigde koning Willem I op 8 november 1825 nog een Koninklijk Besluit uit waarin werd bepaald dat wie nog geen (vaste) achternaam had vastgelegd, daar nog 6 maanden de tijd voor kreeg.
Voor gegevens uit de Burgerlijke Stand gelden beperkingen aan de openbaarheid om de privacy van nog levende personen te beschermen. Voor geboorteaktes geldt in Nederland een openbaarheidsbeperking van 100 jaar, voor huwelijksaktes 75 jaar en overlijdensaktes 50 jaar.
Akten van de burgerlijke stand worden gemaakt en bewaard in de gemeente waar het desbetreffende feit heeft plaatsgevonden. Als een gemeente fuseert, gaan de akten mee naar het nieuwe gemeentehuis. Uitzondering hierop zijn buitenlandse akten en echtscheidingsakten van in het buitenland gesloten huwelijken die in Den Haag geregistreerd (kunnen) worden. Dit is dus een verschil met de Basisregistratie Personen, die wordt bijgehouden door de gemeente waar men woont, en dus overgaat naar de nieuwe gemeente als men verhuist. Een nieuwe akte van de burgerlijke stand is wel aanleiding de Basisregistratie Personen bij te werken.

5.2    Huwelijkse bijlagen

Bij de Huwelijksakte horen bijlagen, de Huwelijkse Bijlagen. Deze worden apart van de huwelijksakten bewaard en worden daarom veelal over het hoofd gezien. Ten onrechte, want ze (kunnen) bevatten: uittreksels uit geboorteregisters, (of bij gebrek hieraan uit het doopregister, de doopcedule, of eventueel een akte van bekendheid, een verklaring van getuigen),  bewijs van overlijden van een ouder, Militiebewijs, akte van naamsverandering, verklaring van huwelijkstoestemming,  bewijs van onvermogen.

5.3    Online zoeken

De Burgerlijke Stand is een belangrijke informatiebron voor mensen die aan stamboomonderzoek doen. Sinds eind jaren negentig van de vorige eeuw zijn individuele plaatselijke, regionale en provinciale archiefdiensten begonnen deze gegevens gedigitaliseerd beschikbaar te stellen via internet; daarnaast werd een overkoepelend project opgezet om deze gegevens gebundeld aan te bieden: Genlias, in 2013 vervangen door WieWasWie. Dit is onze voornaamste bron. Daarnaast kunt u natuurlijk zoeken in de resultaten van andere onderzoekers via b.v. GenealogieOnline of Geneanet.

5.4    Archiefbezoek

Tot nu toe hebben we veel zaken online kunnen opzoeken, maar een bezoek aan een archief is bij vrijwel elk onderzoek noodzakelijk. Voor veel mensen bevat het archief een hoge drempel. Hoe zullen ze wel niet tegen zo'n beginneling aankijken, wat moet je eigenlijk vragen, hoe werkt dat eigenlijk allemaal.
Ga eerst eens snuffelen in de bibliotheek. Op zich al interessant om te zien hoeveel informatie daar ligt, en je kunt eens rustig rond kijken.
Vraag daarna aan de medewerkers aan de balie of er van jouw zoeknaam al eens een onderzoek is gedaan. Kijk dan eens in de klappers (gewoon een ordner) om te zien welke archiefbestanden er wel niet aanwezig zijn. Zit er iets in wat jouw aandacht trekt, vraag het dan op. En vergeet niet een praatje te maken bij de koffieautomaat. Zo voel je je binnen de kortste keren thuis in het archief.

5.5    Interessante websites

Wie Was Wie https://www.wiewaswie.nl/	Breed opgezette website van het CBG, met meer dan 200 miljoen personen, met gegevens van de  Nederlandse archieven betreffende de  Burgerlijke Stand en de Doop- Trouw- en Begraafregisters. Veelal met de mogelijkheid om een scan te zien en/of te downloaden. Gratis, maar om beter te kunnen zoeken (b.v. op 2 namen of met wildcards) kun je een abonnement nemen voor ca €20/jaar.Voor Vrienden van het CBG €10 of gratis.
FamilySearch https://www.familysearch.org/	Site van de Mormonen (officiële naam: Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen). Door het koppelen van een voorouder kan die opgenomen worden binnen de familie in het hiernamaals. Bevat meer dan drie miljard akten uit de gehele wereld, uiteraard met accent op Amerika. Zeer veel digitale gegevens beschikbaar via scans van akten. Naast de primaire gegevens is er ook een deel waar deelnemers hun eigen stamboom gegevens kunnen invoeren. Gratis account.
BHIC, het geheugen van brabant https://www.bhic.nl/het-geheugen-van-brabant	Brabants Historisch Informatiecentrum. Provinciaal archief.
RHC-eindhoven https://www.rhc-eindhoven.nl/	Regionaal Historisch Centrum Eindhoven is de archiefdienst voor Eindhoven, Helmond, Geldrop-Mierlo, Oirschot, Best, Reusel-De Mierden, Bladel, Eersel, Bergeijk, Valkenswaard, Waalre, Cranendonk, Heeze-Leende, Nuenen, Best, Son en Breugel, Veldhoven, Someren, Asten, Deurne, Laarbeek, Gemert-Bakel.
RAT https://www.regionaalarchieftilburg.nl/	Regionaal Archief Tilburg (o.a. Tilburg, Udenhout, Drimmelen, Oosterhout, Geertruidenberg, Raamsdonksveer, Dongen, Loon op Zand, Gilze Rijen)
Stadsarchief Breda https://stadsarchief.breda.nl/	Stadsarchief Breda.
West-Brabants Archief https://westbrabantsarchief.nl/	WBA is het regionaal archief van Bergen op Zoom, Roosendaal, Halderberge, Etten-Leur, Moerdijk, Rucphen, Steenbergen, Woensdrecht, Zundert.
SALHA https://salha.nl/	Streekarchief Langstraat (o.a. Waalwijk, Sprang, Waspik), Heusden (o.a. Heusden, Drunen) en Altena (o.a. Werkendam, Woudrichem).
Archief Startpagina https://archief.startpagina.nl/	Overzicht van archieven in Nederland en het buitenland.
Archieven https://www.archieven.nl/nl/	Archief portal van m.n. regionale en provinciale archieven: 88 deelnemende organisaties, 51.000 archieven en collecties, 217 miljoen beschrijvingen van archiefstukken, 1,7 miljoen afbeeldingen, 97 miljoen personen, 2,9 miljoen krantenpagina's, 1,8 miljoen locaties, adressen van meer dan 3.300 historische instellingen of websites. Mijn Studiezaal is de omgeving voor eigen onderzoek.

NAAR BOVEN
NAAR STARTPAGINA STAPPENPLAN
NAAR STAP 4
NAAR STAP 6