Samenvatting A: Starten met Aldfaer 10

A1  Introductie

Deze samenvatting is bedoeld voor de cursisten van de door Johan van Hassel gegeven workshop Starten en werken met Aldfaer 8. Hoewel dus niet geschreven voor zelfstudie zullen veel (met name startende) gebruikers er toch bruikbare informatie in kunnen vinden.
Aan het eind van deze samenvatting A kunt u al uw gegevens in Aldfaer inbrengen, maar nog geen afbeeldingen en andere documenten koppelen.
Het teken   geeft een attentiepunt, een potentiële fout-oorzaak of een tip aan.

A2  Programma- en systeemeisen

Aldfaer werkt onder alle Windows-versies (inclusief Windows 10). Het stelt geen bijzondere eisen aan de computer.
Wel is het van belang dat u het programma niet installeert in de map Program Files (zie paragraaf A3).
Aldfaer is niet ontwikkeld voor het besturingssysteem IOS van Apple, maar wel te gebruiken op de Mac met ten minste OSX 10.7. Voor meer informatie zie Rozendaal: Aldfaer op de Mac

A3  Download en installatie

U kunt Aldfaer (gratis) downloaden via www.aldfaer.net U hoeft zich hiervoor niet te registreren.
Kies Download huidige versie, en kies daarna Uitvoeren.
Na het downloaden van het installatie-bestand zal het programma zich zelf installeren. Accepteer eventuele updates.
Het programma Aldfaer zal bij de installatie automatisch geplaatst worden in een map C:\Aldfaer, en dus niet op de gebruikelijke plaats binnen Program Files. Dit moet u niet veranderen. Eventueel kunt u wel de installatie doen op een andere schijf.
Heeft u al een eerdere versie van Aldfaer staan, dan kunt u de nieuwe versie gewoon over de oude versie heen installeren.
Echter: Hebt u al eerder gewerkt met Aldfaer, maar dan met een versie ouder dan 6.0 moet u eerst converteren. Zie voor meer informatie: De Ruiter: Aldfaer versie

A4   Een nieuwe stamboom maken en de eerste gegevens invoeren

Bij de installatie wordt er voor de gegevensbestanden een map Aldfaer aangemaakt in uw map Documenten.
Deze map Aldfaer omvat de sub-mappen:
- GEDCOM, bestemd voor de uitwisseling van gegevens met anderen, nu nog niet van belang (paragraaf B4),
- Invoegtoepassingen, specifieke toepassingen, nu nog niet van belang (paragraaf C12),
- Materiaal, plaats om foto's en andere bestanden te plaatsen, nu nog niet van belang (paragraaf B8),
- Rapportuitvoer, plaats waar uw rapporten komen te staan, nu nog niet van belang (zie paragraaf B9),
- Stambomen, plaats voor uw stamboom of stambomen, nu de belangrijkste map,
- Veiligheidskopieën (paragraaf A8).

Na installatie zal Aldfaer openen met een blank hoofdscherm.
We moeten nu eerst een stamboombestand aanmaken voor uw genealogische gegevens. Als dat tijdens de installatie nog niet gebeurd is gaat u naar de menubalk en kies Bestand>Nieuw.
Verander de bestandsnaam stamboom.aldf of familie.aldf in UwFamilienaam.aldf.
Vink ook het vakje Materiaal aan. Zorg dat het bestand opgeslagen wordt in de map Aldfaer\Stambomen.
U krijgt nu het invulscherm voor een nieuwe persoon te zien (zo niet, kiest u in de menubalk Persoon>Nieuw).
Breng van een eerste persoon (b.v. van uzelf)  de naamgegevens in (de rest komt later).
De indeling van de velden voor de naamgegevens is als volgt:
Naam: de familienaam (zonder tussenvoegsel). Rechts daarvan het eventuele Tussenvoegsel.
In het veld onder de familienaam komen de Officiële voornamen (of doopnamen), daarnaast de Roepnaam.
Vergeet niet om het geslacht te kiezen.
Indien u dat mooier vindt kunt u er ook voor kiezen om alle achternamen in hoofdletters te schrijven.
Gebruik bij het invoeren van personen nooit het teken /.
Dit kan problemen geven bij publicatie op internet.

Na OK hebt u uw eerste gegevens toegevoegd aan uw stamboombestand.
U kunt het bestand sluiten met Bestand>Sluiten, maar ook met het kruisje rechtsboven.
U opent Aldfaer door te klikken op het Aldfaer-icoon op uw bureaublad (dus niet door dubbel te klikken op een Aldfaer bestand). Nu wordt direct het stamboombestand geopend met het scherm waarmee u Aldfaer hebt verlaten.
U kunt Aldfaer voor een tweede keer openen door bij het klikken op het Aldfaer-icoon de SHFT knop vast te houden. U kunt hier eventueel een tweede Aldfaer bestand openen om gegevens te vergelijken of over te nemen.

A5   Hoofdscherm verkennen

Het hoofdscherm van Aldfaer omvat de gegevens van één persoon. De basisgegevens van die persoon staan in het venster links boven. Onder dit venster staan aparte vensters voor de partner(s), de kinderen en de ouders van de hoofdpersoon. Verder ziet u een venster met de leden van het gezin waar hij/zij vandaan komt.
Aan de rechterkant van het hoofdscherm ziet u 8 Tabbladen. Deze bevatten detail-informatie van de hoofdpersoon. U kunt deze selecteren door op de titel te klikken.

Persoon. Er wordt op dit Tabblad automatisch een lijst gegenereerd van gebeurtenissen tijdens het leven van deze persoon (b.v. geboorte kinderen, overlijden ouders etc.), gebaseerd op de gegevens die u bij andere personen in Aldfaer hebt ingebracht.
Op dit Tabblad kunt u ook foto’s, teksten, video’s, scans of geluidsbestanden koppelen. Bovendien kunt u notities toevoegen. Deze notities kunt u later naar keuze wel of niet laten uitprinten.

 In de notitievelden van Aldfaer kunt u geen functies als kleur, lettertype of -grootte, vet, schuin, of onderstrepen gebruiken.

Geboorte. Hier voegt u nadere geboorte- en/of doopgegevens toe, en eventuele getuigen.
Ook is er weer een notitieveld beschikbaar. Let eventueel op het aanvinken van Levenloos geboren.

Relatie. Hier geeft u de soort relatie aan en de data daarvan. Ook is er weer plaats voor getuigen en notities. De gekozen relatiesoort komt als titel op het Tabblad.
Als er geen relatie is wordt dit tabblad niet getoond. Pas na het inbrengen van een partner en het aangeven van de relatiesoort ziet u dit tabblad.

Overlijden. Hier is plaats voor overlijdensgegevens, begrafenis, crematie etc. Ook is er weer een notitieveld.

Feiten. Hier is plaats voor feiten zoals woonplaatsen, beroepen e.d. Ook worden hier de personen getoond waarbij deze persoon als getuige is ingevoerd.

Verwanten. Hier kunt u de verwantschap tussen verschillende personen in uw stamboombestand bekijken.

Groepen. U kunt diverse groepen van personen definiëren op basis van door u aan te geven criteria

Diversen. Hier kunt u o.a. aangeven wat u nog wilt uitzoeken. Ook de beheersing van de privacy gebeurt hier.

Verder ziet u in de bovenste balk het pad naar uw Aldfaer gegevensbestand, het aantal personen in uw bestand en de naam van de huidige persoon in het hoofdscherm.
Daaronder staat de menubalk, van waaruit u alle functies van Aldfaer kunt bereiken. Daar weer onder staat de Knoppenbalk, met directe toegang tot een aantal veel gebruikte functies.
Helemaal onderaan staan de datum van toevoegen van deze persoon en een eventuele datum van wijziging. GEDCOM geeft aan dat de gegevens in eerste instantie via een Gedcom zijn toegevoegd (zie ook paragraaf B4), NA geeft handmatige invoer aan.

A6   Invoeren van gegevens

We zijn nu zo ver dat we de verdere gegevens van een persoon kunnen gaan inbrengen.

Het hoofdscherm binnen Aldfaer is tevens invulformulier. U kunt altijd direct in het hoofdscherm gegevens van de hoofdpersoon aanvullen, veranderen of verwijderen.

U completeert uw eerder ingebrachte gegevens met de geboortedatum (en eventueel de doopdatum) en plaats.
Het invoeren van data in Aldfaer gebeurt als DD-MM-JJJJ, maar het is ook mogelijk om andere notaties te gebruiken (dus b.v. 02-01-2005 kan ook als 2 jan 2005, evenals 02012005 of 02.01.2005). Aldfaer snapt heel veel.
De weergave van de datum is afhankelijk van de instelling van Windows.
U kunt ook gebruik maken van de aanduidingen voor, na, omstreeks, >,< , ~,ca
Aldfaer zal, indien mogelijk, de leeftijd bij overlijden of op dit moment berekenen en weergeven.

Het veld Code hoeft u niet in te vullen. Dat kunt u later gebruiken om een eigen codering in te voeren..
U gaat nu verder met het toevoegen van partners, kinderen en ouders. U kunt in de diverse vensters een persoon toevoegen door met de rechtermuis in dat venster te klikken.

Maak bij partners een keuze voor de soort relatie zoals Huwelijk, Geregistreerd Partnerschap, Samenleven, Relatie, Onbekende relatievorm of Geen relatie). Bij het toevoegen van kinderen kiest u voor Biologisch kind, Adoptiekind, Pleegkind, Stiefkind of Wettig kind. Bij het toevoegen van ouders kiest u voor Biologische ouder, Adoptieouder, Pleegouder, Stiefouder of Wettige ouder.
Broers en zussen moet u toevoegen via de ouders (vanwege halfbroers, pleegkinderen etc.).

Bij het inbrengen van een nieuwe persoon ziet u in het hulpvenster onderaan een overzicht van de reeds in uw bestaand aanwezig zijnde personen. Indien u de nieuwe persoon al in uw bestand hebt kunt u hierop dubbel klikken. De relatie met deze persoon wordt vastgelegd, zonder dat de persoon twee maal ingevoerd wordt.
Probeer nieuwe personen in uw stamboom altijd via een familieverband in te brengen Dus via Partner, Kinderen, of Ouders, en niet via Persoon>Nieuw. Dat is minder werk (Aldfaer helpt u door diverse gegevens al voor te stellen) en u voorkomt zwevende of dubbel ingevoerde personen.
Plaats alle gegevens in één bestand, dus niet die van uzelf en uw partner in een aparte stamboom, ook niet b.v. uw vader en moeder. U moet anders meerdere bestanden bijhouden en kunt b.v. van uw (klein-)kinderen geen overzichten maken. Eventuele selecties van de gegevens van een persoon of familietak kan Aldfaer voor u maken.
Als u kinderen toevoegt, en een van de ouders heeft meerdere relaties gehad, let dan goed op welke ouder geselecteerd is (de achtergrondkleur kunt u eventueel veranderen, zie paragraaf B17). Ga eventueel eerst naar de partner met een enkele relatie.
Het is verstandig om al direct de bron van uw gegevens vast te leggen. Daar hebt u later veel plezier van als blijkt dat er tegenstrijdige gegevens zijn. Op diverse Tabbladen is hiervoor plaats.
U kunt naar een andere persoon (b.v. kind of ouder) navigeren door dubbel te klikken op deze persoon.

Eigenlijk kunt u nu al uw verdere gegevens gaan inbrengen.Twijfelt u nog, kijk dan eens in Help>Inhoud>Stap voor stap.
Ook de eerste vijf Tabbladen kunnen we nu gaan invullen. Op het Tabblad Persoon kunt u notities toevoegen. Deze kunt u zelf intypen, maar ook kopiëren vanuit andere programma’s of bronnen (b.v. internet). Later gaan we op dit tabblad ook foto's plaatsen.

Op het Tabblad Geboorte voegt u geboorte- en doopgegevens toe, voor zover bekend. Ook is er weer een notitieveld beschikbaar. Let eventueel op het aanvinken van Levenloos geboren. U kunt ook getuigen koppelen (rechts klikken in het betreffende venster). Er wordt dan voor de getuige een nieuw persoonsblad opgesteld.

Getuigen kunnen veel informatie opleveren, maar als u niet zeker bent of u de identiteit van de getuige voldoende kent, of de relatie daarvan met uw hoofdpersoon, kunt u de namen beter voorlopig in het notitieveld plaatsen. U loopt anders het risico dat u getuigen meerdere malen in brengt, en dan moet u later gaan ontdubbelen. Als u later de familieverhoudingen beter kent, en u de getuige in dat verband een plaats kunt geven, kunt u alsnog de getuige rechtstreeks koppelen.

Op het Tabblad Relatie geeft u de soort relatie aan (klik op het driehoekje) en de data daarvan. Ook is er weer plaats voor getuigen en notities. De gekozen relatiesoort komt als titel op het Tabblad.

Op het Tabblad Overlijden is plaats voor overlijdensgegevens, begrafenis, crematie (maak weer uw keuze d.m.v.het driehoekje) etc. Ook is er weer een notitieveld en kunt u getuigen koppelen.

Op het Tabblad Feiten kunt u diverse gegevens zoals beroep, adres, titel e.d. invullen door met de Rechter Muisknop in het venster te klikken en uw keuze te maken. U kunt meerdere keren een feit van dezelfde soort (b.v. beroep) ingeven.

De Feitensoort Overig biedt de mogelijkheid om zelf meerdere categorieën feiten toe te voegen.

De drie Tabbladen Verwanten, Groepen en Diversen  komen later aan de orde.

Let u nog steeds op de vermelding van de bron van uw gegevens?
En vergeet niet om regelmatig uw gegevens op te slaan via Bestand>Opslaan. Ook moet u regelmatig een externe back-up maken op b.v. USB-stick of externe schijf.

A7   Automatisch aanvullen

Aldfaer gebruikt « sneltypen », wat wil zeggen dat als u b.v. een achternaam invoert en deze naam komt reeds in het bestand voor, dan wordt deze automatisch aangevuld. Is dit niet de juiste naam, dan typt u gewoon verder tot de juiste naam verschijnt, of de volledig nieuwe naam is ingevoerd. Dit gebeurt op meerdere plaatsen en met meerdere gegevens (b.v. naam, tussenvoegsel, voornaam, roepnaam, plaats). 
Dit heeft ook een nadeel: Als u b.v. een achternaam de eerste keer fout in typt (b.v. met alleen kleine letters) zal Aldfaer die naam steeds fout weergeven. De oplossing ligt in Stamboom>Onderhoud (zie paragraaf B16).
U kunt automatisch aanvullen ook uitschakelen via Extra.

A8   Enkele Algemene instellingen

Voordat we nu verder gaan met het inbrengen van gegevens moeten we toch even naar enkele Instellingen kijken.
U bereikt het Instellingenscherm via Extra>Instellingen of direct via de knop:
De niet genoemde instellingen laten we voorlopig ongewijzigd. We komen hier later op terug bij het bespreken van de desbetreffende functies.

Algemeen: Zet een vinkje bij automatisch updaten. U werkt dan altijd met de laatste versie van Aldfaer. U kunt hier ook de lettergrootte voor Aldfaer op het scherm wijzigen (voor rapporten doet u dat elders).

Veiligheidskopie: Aldfaer maakt automatisch een veiligheidskopie.
De veiligheidskopie is b.v. van belang als u een storing op de PC krijgt.
U ziet de plaats waar uw veiligheidskopie staat. U kunt deze eventueel veranderen, b.v. op een andere harde schijf. U moet daar dan eerst een nieuwe map aanmaken.
U kunt aangeven of Aldfaer bij het sluiten automatisch een veiligheidskopie moet maken. Plaats een vinkje bij Bij afsluiten en laat het Maximum aantal op 7 staan.
U kunt naast de reguliere veiligheidskopie ook een handmatige veiligheidskopie maken. Voordeel is dat u hierbij er voor kunt kiezen om ook het gekoppelde Materiaal daarin mee te nemen. Tegelijk wordt er eventueel Bestandscontrole- en reparatie uitgevoerd. Met beide vinkjes aan kan de handmatige veiligheidskopie wel wat meer tijd vergen.
Ook kunt u een kopie van dit bestand geven aan een mede Aldfaer gebruiker, zodat hij een compleet bestand kan aanmaken met uw gegevens incl. gekoppelde bestanden.

De Veiligheidskopie vervangt niet de Back-up. Maak regelmatig een kopie van uw gegevensbestand (de plaats waar uw gegevensbestand staat zie u op de bovenste regel op uw Aldfaer hoofdscherm) of de laatste veiligheidskopie op een opslagmedium buiten uw PC (b.v. een USB-stick of externe harde schijf).

Gebruiker: U kunt hier uw eigen gegevens invullen. Zo wordt uw Naam b.v. gebruikt bij het maken van rapporten. U kunt dit uiteraard ook later bekijken.

A9 Code

Aldfaer kent één vrij te definiëren veld, n.l. Code. Het voordeel hiervan boven b.v. het noteren van een gegeven in Notities is dat het veld een gestructureerd veld is, dat op sommige rapporten getoond kan worden, en u kunt er in de Personenlijst (zie paragraaf B2) op sorteren. De invulling is volledig te bepalen door de gebruiker. Voorbeelden van gebruik zijn beroep, familietak, naam-varianten, alias. Gebruik het veld voorlopig niet tot u er behoefte aan krijgt.

A10   Hulp en ondersteuning

Via Menu>Help kunt u een uitgebreide handleiding bereiken. Deze omvat zowel een inhoudsopgave als een trefwoordenregister. Bovendien kunt u zoeken op woorden in de tekst. Alles wat in deze samenvattingen staat, staat ook (beter en uitgebreider) in de Help!
Gebruik de (contextgevoelige) helpfunctie (functietoets F1), waarmee u een directe hulp krijgt met betrekking tot de activiteiten waar u mogelijk mee bezig bent.
Komt u er niet uit, dan kunt u ook terecht op www.aldfaerforum.nl Er zijn aparte fora voor Helpdesk, Standaard Aldfaer en CBG rapporten, Online diensten, Bonusrapporten, en Sjablonen. Hier kunt u de antwoorden op veel vragen vinden. Ook kunt u zelf vragen stellen (dan is registratie vereist).
Meer hulp is ook te vinden op de Aldfaer Wiki
Lees, ook als u enige ervaring hebt, regelmatig eens een hoofdstuk van Help. U leert er veel van.

NAAR Beginpagina van de sectie Aldfaer
NAAR Begin van deze Samenvatting A: Starten met Aldfaer
NAAR Samenvatting B: Werken met Aldfaer
NAAR Samenvatting C: Meer doen met Aldfaer
NAAR Samenvatting D: Invoegtoepassingen